13/7/09

Επίκτητος, εαυτός και βιβλιοθεραπεία

Την προηγούμενη φορά μιλήσαμε για την κατάθλιψη η οποία επέρχεται μετά από μια σειρά αρνητικών εμπειριών που τις βιώνουμε παθητικά, που δεν μπορούμε να τις ελέγξουμε είτε λόγω της ηλικίας μας είτε λόγω του ότι δεν αλλάζουν! Αυτό το συναίσθημα ονομάστηκε learned helplessness και ανακαλύφτηκε επίσημα (δηλαδή από επιστήμονες ψυχολόγους) μετά από πειράματα με σκύλους.

Όλοι βέβαια ξέρουμε ότι κάποια πράγματα στην ζωή δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε, μπορούμε μόνο να τα αποδεχτούμε με όσο γίνεται καλύτερη διάθεση και να επικεντρώσουμε την προσοχή μας σε ότι μπορούμε να αλλάξουμε. Με δύο λόγια τον εαυτό μας.
Ο φιλόσοφος Επίκτητος, ο οποίος έζησε στις αρχές του πρώτου αιώνα, στήριξε την φιλοσοφία του σ' αυτήν ακριβώς την θεώρηση του κόσμου και του εαυτού. Τα κείμενα του Επίκτητου κυκλοφορούν ελεύθερα στο ίντερνετ, και μπορεί κανείς να τα βρει πολύ εύκολα στα αγγλικά αλλά απουσιάζουν από τους Ελληνικούς δικτυακούς τόπους!

Πρόκειται για ένα θησαυρό γνώσης που μπορεί να θεωρηθεί ως βιβλιοθεραπεία, ένας όρος που είναι σήμερα πολύ της μόδας στους ψυχολογικούς κύκλους της Αγγλίας για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης.

Αλλά πέρα από αυτό, είναι μια θεώρηση του κόσμου και του εαυτού, που μας κάνει να προβληματιστούμε για την άγνοια μας, για τον παραλογισμό μας και για την αδυναμία μας να αλλάξουμε.

Ένα βιβλίο που πραγματικά αξίζει όλοι να διαβάσουμε, και αν δεν μπορούμε στα ελληνικά ας είναι και στα αγγλικά!

8/7/09

Πως μαθαίνουμε; θαλάσσιες χελώνες και χελωνάκια

Σίγουρα έχουν ειπωθεί πολλά μέχρι στιγμής όσο αφορά την μάθηση και την διαδικασία μέσα από την οποία μαθαίνουμε. Αλλά που στηρίζονται όλες αυτές οι θεωρίες της μάθησης και πως μπορούμε να φτάσουμε σε μια καλύτερη κατανόηση των διαδικασιών που διεξάγονται;
Πρώτα απ΄ όλα έχουμε τις φυλογενετικές μορφές μάθησης που έχουν να κάνουν με την επιβίωση του είδους είτε πρόκειται για ανθρώπους, είτε για σκυλιά ή για οποιοδήποτε ζωντανό οργανισμό.

Το παράδειγμα της θαλάσσιας χελώνας έρχεται να απεικονίσει αυτή την μάθηση η οποία είναι ένστικτη και έχει τις ρίζες της στα διαφορετικά χαρακτηριστικά και τις διαφορετικές ανάγκες κάθε οργανισμού.

Όσο αφορά τις θαλάσσιες χελώνες γεννούν τα αυγά τους στην ακτή και όταν τα χελωνάκια βγουν από το αυγό κατευθύνονται προς την θάλασσα οδηγούμενα από το φως του φεγγαριού το οποίο αντανακλάται στην επιφάνεια της. Αυτός θα μπορούσαμε να πούμε είναι ένας γενετικός προσδιορισμός που καθορίζει την αναπαραγωγή της θαλάσσιας χελώνας.

Για χιλιάδες χρόνια τα χελωνάκια έβρισκαν την θάλασσα ακολουθώντας το φως του φεγγαριού, όμως οι διαφορετικές συνθήκες που υπάρχουν σήμερα με τα διάφορα φώτα τα οποία φωτίζουν σε όλες τις κατευθύνσεις μπορούν να αποπροσανατολίσουν τα χελωνάκια που αντί να ακολουθήσουν το φως του φεγγαριού θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το φως του πιο κοντινού κλαμπ, εστιατορίου ή εργοστασίου.

Ο γενετικός προσδιορισμός ο οποίος μας βοηθάει να προσαρμοζόμαστε στο περιβάλλον είναι ιδιαίτερα δυνατός και για να μπορέσει να αλλάξει θα χρειαστούν χιλιάδες χρόνια. Έτσι γίνεται κατανοητή η ανησυχία των οικολόγων για τα καταστροφικά αποτελέσματα που μπορούν να έχουν οι κλιματικές αλλαγές σε κάποια ζώα.

Τώρα γιατί τα έγραψα όλα αυτά; Με μάγεψε φαντάζομαι το φως του φεγγαριού............

Παθαίνουν οι σκύλοι κατάθλιψη;

Σύμφωνα με τους ψυχολόγους Maier, Seligman, & Solomon, φυσικά και παθαίνουν! Πάρε έναν σκύλο, δέσε τον με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορεί να ξεφύγει και όποτε σου καπνίσει δίνε του και από ένα ηλεκτρικό σοκ.

Μετά από κάποιο καιρό θα έχεις αποκτήσει έναν σκύλο που θα έχει μάθει το μάθημα του. Θα έχει μάθει δηλαδή ότι, ότι και να κάνει, ανεξάρτητα από το πως νοιώθει και ανεξάρτητα από το τι θέλει, δεν έχει κανένα έλεγχο σ'αυτό που του συμβαίνει. Κάθεται λοιπόν παθητικά και δέχεται τα σοκ και ακόμα και αν τον λύσεις και του δώσεις την δυνατότητα να τα αποφύγει αυτός θα συνεχίσει να τα δέχεται παθητικά, χάνοντας την ικανότητα του να παλέψει να αντιδράσει να τα ελέγξει να τα αποφύγει.

Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται learned helplessness και δυστυχώς δεν αποτελεί μόνο χαρακτηριστικό των σκύλων αλλά και πολλών ανθρώπων που για τον ένα ή τον άλλο λόγο νοιώθουν ότι δεν έχουν κανένα έλεγχο σ' αυτό που τους συμβαίνει. Έτσι μαθαίνουν ότι, ότι και να κάνουν δεν μπορούν να βοηθήσουν τον εαυτό τους, δεν μπορούν να αλλάξουν το περιβάλλον τους δεν μπορούν να αποφύγουν τα σοκ! Μαθαίνουν λοιπόν να ζουν σε μια κατάσταση όπου νοιώθουν ότι κανείς και τίποτα δεν μπορεί να τους βοηθήσει και όχι μόνο αυτό αλλά αντιμετωπίζουν μια οποιαδήποτε νέα κατάσταση με τα παλιά δεδομένα.

Η θεωρία αυτή, αν και μας έρχεται από περάματα τα οποία έγιναν σε σκύλους, φαίνεται να έχει πολλές και ενδιαφέρουσες εφαρμογές στον κόσμο της ψυχολογίας, της πολιτικής και της κοινωνιολογία.

Μπορείς να σκεφτείς καμιά εφαρμογή; Είμαι σίγουρη ότι μπορείς.....

Βιβλιογραφία
Learned Helplessness: A theory for the age of personal control
Berkeley University Psycho 1 learning: lecture 3

2/7/09

Πως γεννήθηκε αυτό το blog

Έχοντας ζήσει κάποιες δύσκολες καταστάσεις κατά την διάρκεια της εφηβείας αποφάσισα να σπουδάσω ψυχολογία. Η διαμονή μου στην Γαλλία τα πρώτα χρόνια των σπουδών μου ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, αφού εκτός από τα ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετώπιζα είχα να αντιμετωπίσω την προσαρμογή μου σε μια νέα κουλτούρα, διαφορετικούς κοινωνικούς κανόνες και προβλήματα γλώσσας.

Οι σπουδές μου στην ψυχολογία απέβησαν ιδιαίτερα χρήσιμες για την ψυχική μου υγεία αφού με βοήθησαν να καταλάβω καλύτερα τον εαυτό μου, να αποδώσω νόημα στις εμπειρίες μου και να αποκτήσω καλύτερη επαφή με τον κόσμο.

Όσο αφορά την ψυχολογία πιστεύω ότι πράγματι η γνώση είναι υγεία και ότι πολλές φορές έχει την δύναμη να αντικαταστήσει την ψυχοθεραπεία. Η μελέτη των ψυχολογικών διεργασιών, σκέψεων επιθυμιών και κινήτρων και η εφαρμογή των γνώσεων αυτών στην προσωπική μας ζωή μπορεί να μας βοηθήσει να βγούμε από το αδιέξοδο και να αποκτήσουμε μια καλύτερη κατανόηση του εαυτού μας αλλά και των άλλων.

Όμως τα φράγματα που δημιουργεί η παιδεία σήμερα και η έλλειψη καθοδήγησης σπουδών όσο αφορά τις σπουδές πανεπιστημιακού επιπέδου όχι μόνο της ψυχολογίας αλλά και όλων των αντικειμένων πανεπιστημιακού επιπέδου καθιστούν την δυνατότητα αυτο-διδασκαλίας και αυτο-μάθησης αν όχι ακατόρθωτη πάρα πολύ δύσκολη.

Γι' αυτό το λόγο, για να διευκολύνω δηλαδή την πρόσβαση στην μάθηση όσο αφορά την ψυχολογία αποφάσισα να δώσω σε όποιον ενδιαφέρεται τα εργαλεία εκείνα τα οποία θα του επιτρέψουν να αποκτήσει εμπεριστατωμένη γνώση και εμπειρία στον τομέα της ψυχολογίας.

Πρόκειται για σειρές μαθημάτων οι οποίες διδάσκονται σε μερικά από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου και διανέμονται δωρεάν, μέσω ζωντανών βιντεοσκοπήσεων, ήχου ή και εικόνας ή με την μορφή σημειώσεων έτσι ώστε να κάνουν πραγματικότητα το ιδανικό της ελεύθερης και ανεμπόδιστης πρόσβασης στη γνώση.

Τα μαθήματα αυτά μεταδίδονται δυστυχώς μόνο στην αγγλική γλώσσα άρα πολύ καλή γνώση των αγγλικών θεωρείται απαραίτητη σε περίπτωση που θέλετε να τα παρακολουθήσετε. Σε περίπτωση που μιλάτε αγγλικά και θα θέλατε να συμβάλετε στην προσπάθεια αυτή θα μπορούσατε ίσως να μεταφράσετε κάποιες σειρές μαθημάτων έτσι ώστε να συμμετάσχουμε όλοι μαζί στην κατάργηση των φραγμάτων που δημιουργεί η ελληνική παιδεία σήμερα.

28/6/09

Τι είναι το SMIL αρχείο και πως το ανοίγουμε:

SMIL είναι μια γλώσσα η οποία χρησιμοποιείται για την περιγραφή οπτικοακουστικών παρουσιάσεων με κείμενο.

Πώς να παίξετε ένα SMIL αρχείο; Ανοίξετε το αρχείο με έναν από τους παρακάτω players:
RealPlayer, Windows Media Player, ή Quicktime player της Apple.

Psychology Course University of Berkeley

Δωρεάν σειρά βιντεοσκοπημένων μαθημάτων από το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ (Berkeley)

Το μάθημα της γενικής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Μπέρκλεϊ ασχολείται με την επιστημονική μελέτη της ψυχικής ζωής και των νοητικών λειτουργιών που διέπουν την ανθρώπινη εμπειρία, τη σκέψη και τη δράση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις γνωστικές διεργασίες και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις του ατόμου. Ωστόσο, η έρευνα στη συμπεριφορά των ζώων, καθώς και οι βιολογικές, αναπτυξιακές, και παθολογικές διεργασίες, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της εισαγωγής στην γενική ψυχολογία.

Τα θέματα περιλαμβάνουν:

Βιολογικές βάσεις της νόησης και της συμπεριφοράς, μάθηση, μελέτη της αίσθησης, της αντίληψης, της προσοχής και της μνήμης, της σκέψης και της γλώσσας, της προσωπικότητας και την κοινωνικής αλληλεπίδρασης,της ψυχολογικής ανάπτυξης, της ψυχοπαθολογίας και της ψυχοθεραπείας.

Αυτό το μάθημα είναι υποχρεωτικό στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ για την εισαγωγή στο τμήμα ψυχολογίας.

Οδηγίες Κατεβάσματος Αρχείων: Αν θέλετε εκτός από εικόνα και ήχο να έχετε πρόσβαση και στο κείμενο ανοίξτε τα αρχεία πατώντας cc (to πρώτο εικονίδιο) χρησιμοποιώντας Real Player, Windows Media Player, ή Quicktime player της Apple.

Πατώντας τον παρακάτω σύνδεσμο θα μεταφερθείτε στην ιστοσελίδα του Μπέρκλεϊ.

Psych 1 General Psychology

Γιατί 'η γνώση είναι δύναμη'........
Michel Foucault

23/5/09

ψυχολογία μέσω ίντερνετ

Το ίντερνετ, παράθυρο στον κόσμο, προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες έκφρασης και επικοινωνίας οι οποίες δεν έμειναν ανεκμετάλλευτες σε κανένα τομέα της ανθρώπινης εμπειρίας. Αν και το ίντερνετ άρχισε ως μια μορφή ανταλλαγής γνώσεων μεταξύ επιστημόνων η χρήση του σήμερα έχει αγγίξει τομείς της ανθρώπινης εμπειρίας που θεωρούνται παραδοσιακά αδύνατες.
Όσο αφορά την ψυχολογία και ιδιαίτερα τις υπηρεσίες ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής, η ανάπτυξη τους αν και αργή ακολουθεί μια σταθερά ανοδική πορεία. Αυτό το οποίο θεωρείται αδιανόητο αργά αλλά σταθερά παίρνει την θέση του δίπλα στο αποδεκτό και το κατακτημένο.
Η κλασική μορφή θεραπείας, αυτή της φυσικής παρουσίας του πελάτη και του θεραπευτή στο χώρο εργασίας, στηρίζεται στην δημιουργία μια ψυχοθεραπευτικής σχέσης που λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τον ομιλία ως μέσο κατανόησης και επεξεργασίας, αλλά και την γλώσσα του σώματος, ή οποία πολύ συχνά μιλάει με την φωνή του ασυνείδητου γι' αυτά που η συνειδητή σκέψη αρνείται να εκφράσει.
Αναρωτιέμαι πάντως αν ο Φρόιντ, ο πατέρας της ψυχανάλυσης, ο οποίος χρησιμοποιούσε μια μέθοδο αποφυγής της οπτικής επαφής του ασθενή με τον ψυχαναλυτή, θα υιοθετούσε την χρήση του τηλεφώνου ή του ίντερνετ στην διεξαγωγή της ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας.
Πάντως η ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική έτσι όπως διεξάγεται μέχρι τώρα εμπεριέχει τον αποκλεισμό ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων από την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας.